درمان کم شنوایی با عمل جراحی موضوعی است که همه افرادی که اولین بار متوجه وجود کم شنوایی می شوند به دنبال آن هستند . بسیاری از افراد در هنگام خرید سمعک این سوال را مطرح می کنند که آیا امکان دارد که جراحی جایگزین استفاده از سمعک شود؟ در این متن ما به انواع این عمل های جراحی می پردازیم و به این سوال پاسخ خواهیم داد.
در این مقاله به سوالات زیر پاسخ خواهیم داد:
آیا می توان کم شنوایی را بدون سمعک درمان کرد؟
آیا می توان کم شنوایی را با عمل درمان کرد؟
چه کم شنوایی هایی را با عمل می توان درمان کرد؟
برای پاسخ به این سوالات ابتدا باید در مورد ساختار گوش بدانیم:
ساختارگوش:
گوش از بخش های مختلفی تشکیل شده است که در یک تقسیم بندی کلی به سه قسمت گوش خارجی ، گوش میانی و گوش داخلی می توان آن را تقسیم کرد . گوش خارجی شامل لاله گوش و کانال گوش خارجی است. گوش میانی متشکل از استخوانچه های گوش میانی است.پرده گوش در مرز بین گوش خارجی و گوش میانی قرار گرفته است و گوش داخلی شامل حلزون گوش و بخش های تعادلی است.
هریک از این بخش ها ممکن است دچار آسیب شوند و بسته به نوع آسیب، درمان آن متفاوت خواهد بود. کم شنوایی انواع مختلفی دارد که در یک تقسیم بندی کلی به 3 دسته کم شنوایی های انتقالی، کم شنوایی های حسی عصبی و کم شنوایی آمیخته تقسیم می شوند. کم شنوایی انتقالی به دلیل آسیب به گوش میانی که می تواند شامل استخوانچه ها و پرده گوش باشد ایجاد می شود. در کم شنوایی حسی عصبی حلزون و یا عصب گوش آسیب دیده است. در کم شنوایی آمیخته کم شنوایی حسی عصبی و کم شنوایی انتقالی همزمان وجود دارد.
درمان کم شنوایی های نوع حسی عصبی در حال حاضر تنها با سمعک امکانپذیر است و در صورتیکه کم شنوایی آنقدر پیشرفت کند که نتوان از سمعک استفاده کرد گزینه بعدی کاشت حلزون است.
ولی به طور کلی اگر کم شنوایی ناشی از آسیب به استخوانچه های گوش میانی باشد معمولا با عمل جراحی قابل ترمیم است . هرچند که این عمل جراحی سخت است و همه کم شنوایی بر نمی گردد ولی به دلیل پیشگیری از پیشرفت کم شنوایی گاهی ضروری است. مهمترین بیماری هایی که استخوانچه های گوش میانی را درگیر می کند اتواسکلروزیس ، در رفتگی زنجیره استخوانچه ای ، نئوپلاسم های گوش میانی می باشند که در ادامه به معرفی آنها می پردازیم.
برای آگاهی از اینکه کم شنوایی شما از چه نوعی است و آیا عمل به عنوان یک گزینه برای شما مطرح است یا خیر به مرکز شنوایی سنجی و سمعک آوای امید مراجعه کنید.
آشنایی با کم شنوایی
نقص شنوایی یكی از شایعترین اختلالات مادرزادی در بدو تولد است و عوارض گسترده آن شامل اختلالات گفتاری، زبانی، روانی، اجتماعی و شغلی، بار بسیار سنگین مالی و روحی روانی را بر خانواده و جامعه تحمیل می‌كند.
ضرورت پرداختن به این خدمات بهداشتی از نیمه‌های قرن بیستم در كشورهای گوناگون احساس شد. در دهه‌های اخیر تحولات در حوزه‌های مختلفی از جمله تكنولوژی‌های مربوطه، انجام عمل های جراحی مخصوصا عمل کاشت حلزون باعث ایجاد پیشرفت چشم گیر افراد مبتلا به کم شنوایی مادرزادی شد.
طبق جدیدترین آمار اعلام شده از سوی وزارت بهداشت متاسفانه شیوع کم شنوایی در ایران نسبت به میانگین سایر کشورها تا حدی بالاتر است.
بر اساس آمار جهانی شیوع این اختلال 1 تا 2 نفر در هر هزار نفر است در حالی كه این آمار در ایران به 4 تا 5 نفر در هر هزار نفر می رسد.
علت های زیادی از جمله ازدواج فامیلی و پایین بودن سطح بهداشت در یک سری مناطق کشور و سطح آگاهی ضعیف در زمینه سلامت حس شنوایی می توانند باعث بالابودن این آمار باشند.
آیا می توان کم شنوایی را با عمل درمان کرد؟
اگر بازگشت شنوایی شما طوری باشد که به انجام عمل جراحی پاسخ مثبت دهد شما جزء افراد مناسب جهت انجام جراحی قرار می گیرید. باید بدانید که درصد کمی از افراد مبتلا مشمول کاندید شدن جهت جراحی گوش می شوند.
قبل از پرداختن به این موضوع بهتر است دانش خود را درمورد انواع کم شنوایی افزایش دهید.
کم شنوایی حسی-عصبی:
این نوع کم شنوایی وقتی ایجاد می شود که به سلول های مویی گوش داخلی(حلزون گوش) و یا مسیرهای عصبی که صدا را از گوش داخلی به مغز منتقل می کنند آسیب وارد شده باشد. این نوع کم شنوایی دائمی محسوب می شود. در این نوع کم شنوایی حتی در صورتیکه صدا بلند باشد شخص صدا را ضعیف می شنود.
کم شنوایی انتقالی:
در این نوع کم شنوایی صدا به طور مناسب از گوش خارجی،پرده گوش و یا استخوانچه ها منتقل نمی شود و بنابراین شخص صداهای آرام را نمی شنود.این نوع از کم شنوایی به درمان دارویی یا جراحی نیاز دارد.
کم شنوایی آمیخته:
گاهی کم شنوایی انتقالی و حسی- عصبی همزمان با هم روی می دهد که در آن صورت به آن کم شنوایی آمیخته گفته می شود.
عمل جراحی برای کم شنوایی حسی عصبی
کم شنوایی حسی عصبی شایع ترین نوع کم شنوایی در افراد می باشد و دلایل مختلفی می توانند باعث ایجاد این نوع کم شنوایی شوند : سن زیاد / مواجه طولانی مدت با سروصدای زیاد / انواع خاصی از بیماری ها و عفونت ها / تومور و عوامل مادرزادی.
شایان ذکر است این نوع کم شنوایی دائمی بوده و هیچ عمل جراحی قابلیت بازگشت آسیب وارد شده به سلول های مویی واقع در حلزون گوش و سایر مسیرهای عصبی را ندارد . درمان این نوع کم شنوایی استفاده از سمعک است و در مواردیکه این نوع کم شنوایی آنقدر شدید باشد که با سمعک پاسخ مناسب حاصل نشود عمل کاشت حلزون ممکن است پیشنهاد شود.
با پیشرفت علم پزشکی عمل جراحی کاشت حلزون می تواند سلول های آسیب دیده را دور بزند و مستقیم قسمت سالم از سلول های مویی و عصب شنوایی را تحریک کند.
اگر شما به دنبال این هستید که به دلیل دیده شدن سمعک این نوع عمل را جایگزین سمعک کنید باید بدانید که کاشت حلزون برخلاف اسم خود که به نظر یک فرایند مخفی است ، پنهان نیست و پروتزهای به کار رفته در این عمل دید بیشتری از سمعک دارند.
پروتز کاشت حلزون
افراد بزرگسال و کودکان با افت شدید تا عمیق می توانند کاندید خوبی در ابتدا برای جراحی کاشت حلزون باشند. سپس این افراد جهت بررسی های بیشتر در مراکز کاشت حلزون بایستی مورد ارزیابی قرار بگیرند.
پروتز کاشت حلزون یک قسمت داخلی و یک جزء خارجی دارد :
پروتز داخلی کاشت حلزون با انجام عمل جراحی زیر پوست سر در جمجمه ی فرد قرار داده می شود که وظیفه ی اتصال با الکترودهای جایگذاری شده در حلزون گوش را نیز برعهده دارد.
پروتز بیرونی شبیه سمعک پشت گوشی است. یک میکروفون و پردازش گر گفتار و باتری داخل این قسمت قرار دارند. صدا از طریق میکروفون وارد پردازش گر گفتار شده و تبدیل به سیگنال الکتریکی می شود. این سیگنال ها بعد از عبور از طریق پوست جمجمه ی فرد وارد پروتز داخلی شده که درنهایت به الکترودهای جایگذاری شده در حلزون منتقل می شوند.
همانطور که قبلا گفته شد برای انجام جراحی کاشت حلزون یک سری معیارهایی وجود دارد. مراکز کاشت حلزون در کشورمان فرد مراجع کننده را جهت ارزیابی بیشتر مورد بررسی قرار می دهند.
فرد بایستی از سلامت عمومی کامل برخوردار باشد و معاینات و ارزیابی های پزشکی نیز شامل CT Scan و MRI جهت بررسی وضعیت آناتومیکی گوش انجام می شود. علاوه بر اینها هیچ گونه کنترا اندیکاسیون پزشکی نیز نظیر عدم وجود عصب شنوایی، وضعیت نامناسب حلزون یا کانال عصب شنوایی داخلی و … نباید وجود داشته باشد. گوش میانی فرد نیز در هنگام جراحی نباید عفونی باشد و فرد باید شرایط لازم جهت تحمل بیهوشی را داشته باشد.
در مورد کودکان این معیار شامل افت شنوایی حسی ـ عصبی دو طرفه شدید تا عمیق می باشد که با استفاده از سمعک های معمولی، پیشرفت زبانی قابل قبولی را در یک بازه زمانی نداشته اند. تعیین پیشرفت قابل قبول در مورد کودکان مسأله ای مهم و بسیار مشکل می باشد و در این مورد، معیار کاندیداتوری شامل پیشرفت کم تا عدم پیشرفت در مهارت شنیداری با استفاده از سمعک و نیز آموزش های توانبخشی مناسب می باشد. برای کودکان بزرگتر در معیار درک کلمه، کودک در صورت کسب امتیاز کمتر از 30% کاندید کاشت می باشد. ارزیابی های زبانی و گفتاری نیز برای تمامی افراد باید انجام گردد.
جراحی گوش میانی
عمل جراحی گوش میانی برای کم شنوایی انتقالی انجام می شود. این نوع کم شنوایی از ورود صدا به گوش داخلی ( حلزون و عصب شنوایی) ممانعت می کند. کم شنوایی انتقالی بسته به نوع علت ایجاد کننده می تواند موقتی و یا دائمی باشد و در بعضی موارد علاوه بر درمان دارویی عمل جراحی نیز انجام می شود.
عمل گذاشتن لوله تهویه گوش یا همان عمل جراحی VT
طبق مطالعات انجام شده هر کودکی در محدوده ی سنی 4-5 سالگی حداقل یک مرتبه عفونت گوش را تجربه می کند. این یک بار عفونت گوش مشکل خاص و دائمی برای وی ایجاد نمی کند اما اگر این نوع عفونت گوش میانی مزمن و تکرار شونده باشند باعث آسیب جدی و ایجاد کم شنوایی انتقالی می شود که نهایتا در روند پیشرفت درسی و گفتار کودک و … تاثیر بدی برجای می گذارد.
اگر بین فشار داخل گوش میانی و گوش خارجی اختلاف وجود داشته باشد و با مصرف دارو نیز این مشکل حل نشود، راهکاری که وجود دارد این است که عمل جراحی گذاشتن لوله تهویه گوش یا همان عمل جراحی VT که معمولاً همراه با عمل برداشتن لوزه سوم انجام می گیرد.
لوله های تهویه گوش، لوله های سیلندری کوچکی هستند که در میان پرده گوش گذاشته می شوند و به هوا این اجازه را میدهند که وارد گوش میانی شود. لوله های تهویه گوش دو نوع وجود دارد که شامل کوتاه مدت و بلند مدت هستند.لوله های کوتاه مدت که اندازه ی کوچکتری دارند و عموماً شش ماه تا یک سال باقیمانده و پس از آن خودبه خود به داخل کانال گوش می افتند. لوله های دراز مدت اندازه ی بزرگتری دارند و لبه هایی که آنها را برای مدت طولانی تری در محل نگه میدارد. این لوله ها هم ممکن است که خود به خود بیفتند ولی احتمالش نیز وجود دارد که لازم باشد متخصص گوش و حلق و بینی آنها را بردارد.
اتواسکلروزیس:
اتواسكلرزيس بيماري است كه در آن استخوان اسفنجي جانشين استخوان سخت در كپسول اتيك و سه استخوانچه مي شود اتو اسپونژيوس اصطلاح صحيحتري براي این بيماري که ماهیت پیشرونده دارد است .اتواسكلرزيس به مرحله نهايي عدم فعاليت گفته مي شود زماني كه استخوان سخت شده است.
این بيماري در 75 درصد افراد دوگوش را درگیر می کند. اگرچه دليل اتو اسكلرزيس معلوم نيست ولي تئوري حاضر بيان ميدارد به دليل عفونت ويروسي مثل سرخك و بيماري هاي اتوايميون، اختلالات بافت پيوندي را ايجاد ميكند.
اتواسكلرزيس در خيلي از موارد ارثي است كه دراين حالت بيشتر شكل اتوزومال غا لب دارد قدرت نفوذ %40 تخمين زده شده است .تشخيص قطعي به معاينه گوش مياني و تست های شنوایی و سی تی اسکن بستگي دارد . این نوع از بیماری کم شنوایی ای ایجاد می کند که پیش رونده است.
در اوايل بيماري زماني كه فقط ناحيه قدامي ركابي فيكس شده کم شنوایی در فرکانسهای پايين ديده مي شود وقتي فوت پليت به طور كامل فيكس ميشود فركانس بالا درگير ميشود و كاهش شنوايي انتقالي در همه فرکانس ها ایجاد می شود.
عمل جراحی برای درمان کم شنوایی انتقالی
افرادی که مبتلا به بیماری اتواسکلروزیس شده باشند گزینه ی مناسبی برای انجام عمل استاپدکتومی هستند. عمل استاپدکتومی برای بهبود هدایت صدا انجام می شود که در این جراحی متخصص گوش حلق بینی یکی از سه استخوان گوش معروف به استخوان رکابی که تحت تاثیر عواملی سفت شده را برمی دارد و به جای آن یک پروتز مصنوعی قرار می دهد.
از نشانه های بیماری اتواسکلروزیس می توان به کم شنوایی و وزوز و سرگیجه اشاره کرد.
شایان ذکر است که بیمار تا 1 سال قبل از عمل نباید هیچ گونه سرگیجه ای را تجربه کرده باشد. این عمل جراحی بسیار ظریف و میکروسکوپی است و این جراحی در 10 تا 15 افراد مبتلا موفقیت آمیز نیست. جایگزین بهبود شنوایی برای این نوع افراد سمعک می باشد که برای دریافت و تجویز سمعک می توانید به مرکز شنوایی سنجی و سمعک آوای امید که مرکز تجویز سمعک در غرب تهران است مراجعه کنید.
بایستی توجه داشته باشید که عمل های جراحی برای همه ی افراد مناسب نیست . اگر کم شنوایی شما نیاز به درمان دارویی یا جراحی داشته باشد بهتر است هرچه سریع تر پیگیر روند درمانی تان شوید اما اگر کم شنوایی شما با اقدام خاصی درمان نمی شود توصیه ی ما این است که عمل جراحی را آخرین گزینه برای خودتان قرار دهید چون بهتر است که گوش شما تحت هیچ نوع عمل تهاجمی قرار نگیرد .
در صورت احساس هرنوع تغییر در حس شنوایی تان حتما با شنوایی شناس متخصص مشورت کنید تا درصورت لزوم سمعک متناسب میزان و نوع کم شنوایی خود را دریافت کنید.
عمل جراحی گوش برای درمان اتواسکلروزیس:
اصلاح عملي شامل برداشتن كامل يا نصفه استخوان ركابي فيكس شده و جايگذاري پروتز مي باشد عمل جراحي يك روزه و 2 ساعت معمولا زمان می برد.
بدون توجه به نوع پروتز استفاده شده يا مقدار استخوان برداشته شده بيشتر مطالعات درمان را در %80 بيماران نشان ميدهد . تعداد كمي از بيماران هيچ بهبودی به دست نمی آورند بنابراين كانديدای خوبي براي استفاده از سمعک هستند . این افراد به دلیل وجود کم شنوایی می بایست حتما از سمعک استفاده کنند..1تا 2% افراد كاهش شنوايي حسي عصبي عميق را بعد از عمل دارند كه لزوماً به نظر نميرسد به مشكلات حين عمل ربط داشته باشد .
یکی دیگر از بیماریهایی که در اسنخوانچه های گوش میانی رخ می دهد و با عمل جراحی قابل اصلاح است دررفتگی یا قطع زنجیره استخوانچه ای است:
عمل جراحی گوش برای ترمیم قطع زنجيره استخواني
قطع زنجيره استخواني امكان دارد به دلايل مختلفي رخ دهد در بچه ها دليل عمده نكروز (مرگ يا فقدان بافت) زائده بلند اينكوس به خاطر عفونت مزمن يا عود كننده گوش مياني ويا تجمع طولانی مدت مایع و عفونت در گوش میانی مي باشد در يك همچنين مواردي قطع زنجيره معمولاً كامل نيست يك باند باريك بافت فيبرزي جايگزين قسمت دور زائده بلند استخوان سنداني نكروز شده مي شود .بنابراين اتصال بين سنداني و ركابي فيبروزي است و استخواني نيست دراين حالت صداها به طور ناقص انتقال مي يابند و يك كاهش شنوايي انتقالي ضعيف ايجاد مي شود .
در بزرگسالان ضربه به گوش يكي از دلايل معمول دررفتگی زنجیره استخوانچه ای ميباشد. به طوركلي ضربه جداشدن استخوان ركابي يا قطع مفصل سنداني چكشي را ايجاد ميكند
نتايج در ترميم نقص بين چكشي و سنداني به خوبي ترميم جابجايي استخوانچه ركابي در اتو اسكلروزيس نيست.
عمل جراحی گوش برای درمان نئوپلاسم های گوش داخلی
تومور گلوموس معمول ترين نئوپلاسم خوش خيم گوش مياني مي باشد آنها از بافت پاراگانگليون (كه به سلول هايي گفته مي شود كه از سلول هاي روياني اعصاب حاصل مي شوند.اگرچه اين تومور ها در همه گروه هاي سني رخ مي دهند.بيشتر در ميانسالان ديده مي شود و به ندرت بدخيم مي شود علائم اين تومورها به ماهيت عروقي و تمايلشان براي فاسد كردن بافت هاي اطراف مربوط ميشود . به طور معمول بيماران با كاهش شنوايي انتقالي و وزوز نبض دار يك طرفه و جرم در گوش مياني مراجعه مي كنند .تومور ها ممكن است رشد كنند و نسبت به قبل بزرگتر شوند وممكن است باعث فلج اعصاب كرانيال مجاور شونداخيراًتكنيك سه بعدي جراحي پرتو يي نتايج خوبي را در كنترل پيشرفت اين تومورها نشان دادند در اين تكنيك مقدار كمتري پرتو استفاده مي شود زمان درمان كمتري نسبت به پرتو هاي قبلي در تلاش براي كاهش عواقب بعد از عمل مثل نكرز مغز استئو رادينوكروسيس .
کلینیک شنوایی سنجی آوای امید
۴۴۰۰۵۳۱۵
۴۴۹۷۴۸۵۵
